Osoby, które chciałyby włączyć się w zbiórkę i pełnić rolę kwestarza, proszone są o zgłaszanie się, najpóźniej do 29 października 2019 r. w siedzibie PTTK, mieszczącej się w Kamienicy Napoleońskiej przy Starym Rynku 3 we wtorki (godz. 13.30-15.30) i piątki (godz. 15.00-17.30). Po godz. 16.00 zgłoszenia przyjmowane będą każdego dnia pod numerem 693 036 111. Można także kontaktować się przez Facebooka (Jacek Rybus)

Wszyscy kwestarze, będą posiadać imienne identyfikatory oraz puszki z naklejką kwesty. Tradycyjnie za wrzucony datek, będzie można otrzymać pamiątkową pocztówkę.

Dlaczego kwestujemy?
Bo uważamy, że cmentarze to nie tylko miejsca pochówku naszych bliskich, które wyjątkowo licznie odwiedzamy we Wszystkich Świętych i w Dzień Zaduszny. To także „zapis przeszłości danej miejscowości, w czasie, w którym istnieją”. Cmentarze są jak pisze w swoich pracach historyk, regionalista oraz badacz zabytkowych cmentarzy Mirosław Pisarkiewicz „zapisem przeszłości danej miejscowości, w czasie, w którym istnieją”.

Cmentarz (…) Jest jak cała historia wyrywkowy, a zarazem reprezentatywny, nie obejmuje wszystkiego, ale i nauka historii nie jest w stanie wszystkiego objąć. I co najważniejsze, związany jest z ludźmi tworzącymi miejscowość. Oczywiście także nie ze wszystkimi, ale z tak znaczącą częścią, że można zrozumieć poprzez groby lokalną specyfikę, koloryt i legendę. Jest rodzajem poetyckiej ballady o miejscowości i okolicy. (…) Cmentarz w pigułce zawiera dzieje wydarzeń i postaci, które z nimi były związane. Podróżując uliczkami Miasta Umarłych wskrzesza się metaforycznie świat żywych, który przeminął realnie w minionych okresach czasu, ale który trwa symbolicznie w istniejących pomnikach i nagrobkach. Trwa w grobowcach i mogiłach. Ideą każdego cmentarza jest Pamięć Ta szczególna, o naszych bliskich zmarłych, która przeobraża się w zbiorową Pamięć o miejscowości. Cmentarz jest, więc kluczem do historii, a historia kluczem do Cmentarza. Nie można wejść w zrozumienie miejscowości, nie otwierając przeszłości tymi dwoma kluczami równocześnie”.

Świadkowie minionych wieków, mówią do nas współcześnie. Mowę tę należy jednak dostrzec i chcieć usłyszeć. Wyraża się ona poprzez różnego rodzaju epitafia nagrobne oraz architekturę grobowców, w formie zwykłych grobów ziemnych i wspaniałych, często przypominających małe dzieła sztuki pomniki. Większość z nich, dziś przykrywa warstwa kurzu, mchu i zapomnienia, z chwilą, gdy odejdzie ostatni opiekun „śladów” spośród żyjących.

„Jeśli chcemy poznać jakąś miejscowość, powinniśmy zacząć zwiedzanie jej właśnie od cmentarza. (…) Cmentarz jest historią zapisaną w kamieniu, metalu i marmurze” – pisze Jan B. Nycek, dziennikarz i regionalista pobliskiej Łęczycy. Podobnego zdania była znana poetka Maria Konopnicka, która podczas swoich podróży, jak wiemy z jej korespondencji, zwiedzanie danej miejscowości najczęściej rozpoczynała właśnie od cmentarza uważając, że „spojrzenie na życie od strony śmierci, daje głębsze jego zrozumienie, bo staje się ono wtedy w wielkich blaskach prawdy”. Cmentarz nie jest więc jedynie miejscem pochówku zmarłych. Jest świadectwem ludzkiej cywilizacji, mówiącym o wielu różnorodnych jej aspektach.

Co zrobiliśmy?
Dotychczas dzięki wspólnym działaniom i hojności darczyńców udało się wspólnie wyremontować 12 grobów i odświeżyć jedną płytę na nagrobku.

• grobowiec Walentego Lilienheima i Marii Sienkiewicz z końca XIX wieku na cmentarzu katedralnym,
• groby Franciszka Mazowieckiego z 1907 r. na cmentarzu katedralnym (dwie płyty),
• grób Stanisława Lisickiego, doktora medycyny Fakultetu Paryskiego z 1882 r. na cmentarzu katedralnym,
• grób Maurycego Klimeckiego na cmentarzu Świętego Ducha,
• groby Rodziny Hauszyldów z 1893 r. i 1905 r. na cmentarzu Świętego Ducha (dwie płyty),
• grób Kazimierza Szymanowskiego z 1908 r.
• grobowiec Władysława Frątczaka - Legionisty z 1919 r. na cmentarzu katedralnym.
• nagrobek Marcina Szyikowskiego z początku XIX w. na cmentarzu Świętego Ducha.
• odświeżenie płyty grobu Hilarego Smoleńskiego zm. w 1888 r. na cmentarzu Świętego Ducha.
• zleciliśmy remont grobowca Jana Konopackiego, artysty malarza związanego z Łowiczem, zm. 1894 r. znajdującego się na cmentarzu katedralnym.

Co planujemy?
Zbieranie środków na kolejne prace renowacyjne zabytkowych grobów na łowickich cmentarzach.

Jak powstała łowicka kwesta?
Pomysł zorganizowania kwesty na rzecz ratowania zabytkowych grobów łowickich cmentarzy zrodził się w czasie spaceru historycznego zorganizowanego w 2009 r. przez przewodników Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego Oddział w Łowiczu na terenie łowickich nekropolii. Razem z mieszkańcami Łowicza odwiedzali oni wówczas groby zasłużonych Łowiczan i osób związanych z PTTK na cmentarzu katedralnym i Świętego Ducha tzw. „Emaus”.

Podczas spaceru doszło między nimi do dyskusji na temat zniszczeń i zaniedbań łowickich pomników cmentarnych. Dostrzeżono, że wiele cennych zabytkowych obiektów z piaskowca ginie bezpowrotnie. Jeśli nie podejmie się natychmiast działań, aby przeciwdziałać temu zjawisku, za kilka lat na łowickich cmentarzach pozostaną tylko bezwartościowe, lastrykowe nagrobki. Postanowiono wówczas, wzorując się na podobnych tego typu akcjach w Polsce, zorganizować zbiórkę pieniędzy, z której pozyskane środki, zostałyby przekazane na renowacje starych pomników cmentarnych.

Dzięki zaangażowaniu przewodników PTTK Jacka Rybusa i Adama Szymańskiego, udało się zorganizować pierwszą kwestę w 2010 r. Przygotowanie kwesty wiązało się z wieloma działaniami m.in. napisaniu i złożeniu wniosku o możliwość przeprowadzenia zbiórki w Urzędzie Miejskim w Łowiczu, znalezieniu producenta i zakupu odpowiednich puszek kwestarskich z zamknięciem, przygotowaniem planu zbiórki, tak, aby przebiegała ona zgodnie z przepisami oraz by pieniądze były odpowiednio chronione w trakcie i po kweście oraz uzyskaniu zgodny właścicieli terenu cmentarzy. Przygotowano również imienne identyfikatory, plakaty, informacje prasową oraz okolicznościowe pocztówki, które miały pełnić rolę podziękowania za wrzucony datek.

W akcję włączyło się wiele osób. Wśród kwestarzy znaleźli się nie tyko przewodnicy, ale również członkowie PTTK, KTK „Szprycha”, harcerze, pracownicy Łowickiego Ośrodka Kultury, a także mieszkańcy Łowicza. Kwestowali także samorządowcy: burmistrz Łowicza Krzysztof Jan Kaliński, zastępca burmistrza Bogusław Bończak, Dyrektor Muzeum w Łowiczu Marzena Kozanecka – Zwierz, radni miejscy i powiatowi: Michał Trzoska, Piotr Gołaszewski, Dariusz Dzik i Marcin Kosiorek, a także Honorowy Obywatel Miasta Łowicza prof. Wiesław Jan Wysocki. W kolejnych latach do grona kwestarzy dołączyli m.in. członkowie Stowarzyszenia Historycznego im. 10 Pułku Piechoty w Łowiczu, zespołu folklorystycznego Masovia, Klubu Seniora „Radość”, uczniowie II Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Łowiczu i Gimnazjum Nr 2 im. Jana Wegnera w Łowiczu – grupa PTTK „Pelikaniątka”.

Przy organizacji kwesty pomagali przewodnikom sponsorzy: Agnieszka Krajewska – właścicielka Drukarni Łowiczanka, która bezpłatnie wykonała kwestarskie pocztówki, rozdawane podczas akcji, Przemysław Knera – właściciel firmy reklamowej ZU-AN, który wykonał tablice informacyjne ukazujące przebieg prac renowacyjnych pierwszych nagrobków oraz Michał Miziołek – właściciel Firmy Reklamowej KOLO i Krzysztof Gajda, którzy zapewnili „wsparcie graficzne” pierwszej kwesty. Wykonali bezpłatnie projekt naklejki na puszki kwestarskie, pocztówki, plakaty, legitymacje. Ponadto uzyskano wsparcie księży proboszczów, którzy zgodzili się na przeprowadzenie kwesty na terenie łowickich cmentarzy. Uzyskano oczywiście stosowne zezwolenie na przeprowadzenie kwesty z Urzędu Miejskiego w Łowiczu.

Kwesta w Łowiczu przeprowadzana jest zwykle 1 i 2 listopada. Podczas pierwszej zbiórki w 2010 r. udało się uzbierać kwotę 8.370,72 zł i 1 EURO. Druga kwesta w 2011 r. potwierdziła słuszność podjętych przez PTTK działań. Udało się uzbierać 13.611,52 zł, 11 EURO, 1 Dolara USA i 50 KURUS. Trzecia kwesta w 2012 r. przyniosła kwotę 12.270,07 zł, 4,20 Euro, 5 Pensów i 1 Centisa, a czwarta w 2013 - 13.514,52 zł, 20 eurocentów, 1 pensa, 1 kunę oraz 50 lip. Piąta kwesta w 2014 przyniosła kwotę: 14.041,76 zł. Szósta w 2015 r. 10.261,44 zł. Siódma w 2016 r. 10 426,78 zł, Ósma w 2017 r. 11.327,03 zł. Dziewiąta w 2018 r. 16 061,85 zł.

Podczas każdej z kwest ofiarodawcy wspierali kwestarzy nie tylko finansowo, ale co ważne dobrym słowem. O tym, który grób zostanie wyremontowany z pieniędzy kwestarskich decyduje Komisja Kwestarska składająca się z członków PTTK i członków wspierających: proboszczów cmentarzy, konserwatora zabytków, burmistrza Łowicza, po wcześniejszym rozeznaniu kosztów remontu wytypowanych nagrobków.

W najbliższym czasie, brana jest także pod uwagę budowa lapidariów na obu cmentarzach, czyli miejsc, w którym docelowo znalazłyby się pozostałości starych nieistniejących nagrobków w tym fragmenty architektoniczne grobowców, rzeźby oraz tablice z inskrypcjami.

Kwesta pokazała, że wspólnymi siłami można zrobić bardzo wiele. Przyszłe pokolenia Łowiczan ocenią, czy było warto.